ارزیابی آلودگی زیست محیطی ناشی از فلزات سنگین در محدوده معدن سرب و روی آهنگران - ملایر

معدن¬کاری در اکثر جوامع به عنوان یکی از عوامل زیربنایی اقتصاد مورد توجه شایانی می¬باشد، لیکن افزایش مسایل ناشی از اثر فعالیت¬های معدن¬کاری بر محیط زیست موجب رشد روزافزون پژوهش¬هایی در زمینه آثار زیانبار زیست محیطی آن¬ها شده است. در این راستا و در جهت ارزیابی میزان آلودگی محیطی معدن سرب و روی آهنگران (جنوب شرقی شهرستان ملایر (استان همدان)) آزمایشات ژئوشیمیایی (aas, icp-aes) به منظور تعیین غلظت کل و بخشی عناصر سنگین سرب، روی، مس، کادمیم، آرسنیک و آنتیموان بر روی 40 نمونه خاک سطحی اطراف معدن انجام گرفت. میزان غلظت حداکثر و حداقل عناصر مورد مـطالعه به ترتیب 12 تا 7830 مـیلی¬گرم بر کیلـوگرم برای سرب، 15 تا 10000 میلی¬گرم بر کیلوگرم برای روی، 22 تا 258 میلی گرم بر کیلوگرم برای مس، 0/4 تا 65/3 میلی¬گرم بر کیلوگرم برای کادمیم، 11 تا 172 میلی گرم بر کیلوگرم برای آرسنیک و 4 تا 278 میلی¬گرم بر کیلوگرم برای آنتیموان می¬باشد. و هم-چنین میزان حداکثر غلظت بخشی برای عناصر سرب و روی 223 و 987 مـیلی¬گرم بر کیلـوگرم مشخـص شد. ایـن مقـدار برای عنصر آرسنـیک و آنتیموان (با استفاده از روش hg-aas) به ترتیب 35/9 و 6/18 تعیین شد. ارزیابی میزان عناصر بالقوه سمی با استفاده از فاکـتور غنی¬شدگی، شاخص زمین¬انباشت و شاخص¬های آلودگی نشان می¬دهد که میزان فاکتور غنی¬شدگی به ترتیب 24/27 برای سرب، 3/73 برای روی، 2/14 برای مس، 7/53 برای کادمیم، 1/89 برای آرسنیک و 11/03 برای آنتیموان، میزان شاخص زمین¬انباشت 2/13 برای سرب، 0/18- برای روی، 0/03- برای مـس، 0/50 برای کادمیوم، 0/01 برای آرسنیک، 1/00 برای آنتیـموان و هم¬چنین مـیزان شاخص آلودگی 18/5 برای سرب، 3/38 برای روی، 1/79 برای مس، 6/76 برای کادمیم، 1/72 برای آرسنیک و 7/86 برای آنتیموان می¬باشد. با توجه به داده¬های حاصله آلودگی منطقه مورد مطالعه با استفاده از فاکتور غنی¬شدگی در رده عدم- حداقل تا خیلی زیاد، شاخص زمین¬انباشت در رده غیرآلوده تا متوسط-شدید و شاخص آلودگی در رده متوسط تا زیاد قرار دارد. در این راستا بیشترین سهم آلودگی خاک¬های منطقه توسط ضایعات معدنی بوده و در این رابطه عناصر مربوطه به ویژه سرب روند نگران¬کننده¬ای دارد.